Thế Giới Quan Là Gì? Hiểu Thế Giới Quan Của Chủ Nghĩa Duy Vật Và Chủ Nghĩa Duy Tâm
Nguồn kiến thức rất cần thiết trong cuộc sống của chúng ta. Tất nhiên, để có một trí thông minh siêu đặc biệt thì không thể bỏ qua “thế giới quan”. Vì đây là lĩnh vực tương đối trừu tượng nên nhiều người vẫn chưa hiểu thế giới quan là gì? Các hình thức cơ bản của vai trò và thế giới quan. Để hiểu thêm về vấn đề này, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông tin qua bài viết dưới đây nhé!
Thế giới quan là gì?
Để tồn tại, con người cần phát triển mối quan hệ với thế giới xung quanh để thích nghi với thế giới tự nhiên. Tuy nhiên, có một điều rất đặc biệt, con người không thích nghi một cách thụ động như động vật, mà luôn biết cách thay đổi thế giới để phù hợp với nhu cầu cuộc sống của chính mình. Ví dụ như biết đốt lửa sưởi ấm, làm nhà tránh nắng mưa, thú rừng hay sáng chế công cụ lao động v.v.
Trong quá trình học hỏi và biến đổi, họ gặp phải hàng loạt câu hỏi như thế giới xung quanh chúng ta là gì? Nó đến từ đâu? Con người sinh ra như thế nào? Nó có liên quan gì đến thế giới xung quanh, … Trả lời được các câu hỏi trên giúp con người thống nhất quan niệm về thế giới. Đây là thế giới quan.
Thế giới quan là hệ thống nhận thức và quan niệm của con người về thế giới xung quanh và vị trí của họ trong thế giới đó. Hay về bản thân và cuộc sống của con người để trả lời những câu hỏi về mục đích và ý nghĩa của cuộc sống con người.
Trong một thế giới quan, luôn có sự hòa quyện giữa niềm tin và tri thức. Tri thức sẽ là cơ sở trước mắt để hình thành thế giới quan. Nhưng chỉ khi nó trở thành niềm tin chỉ đạo hoạt động của con người thì nó mới được bổ sung vào thế giới quan.
Một cách nghiên cứu thế giới quan
Nếu xét quá trình phát triển, có thể chia thế giới quan thành 03 loại cơ bản: thế giới quan thần thoại, thế giới quan tôn giáo và thế giới quan triết học.
Thế giới quan thần thoại – Đây là cách các chủ thể nguyên thủy nhận thức thế giới. Trong thời kỳ này, cảm xúc và tri thức của con người, niềm tin và lý trí, thực tế và trí tưởng tượng, thực tại và ảo, thần và người, v.v., được trộn lẫn với nhau để thể hiện thế giới quan.
Thế giới quan tôn giáo – Đây là loại hình trong đó niềm tin tôn giáo đóng vai trò chính. Tôn giáo cao hơn lý trí, tính không nhỏ gọn, và Thượng đế vượt trên con người.
Thế giới quan triết học – Khác với thế giới quan thần thoại hay tôn giáo, triết học diễn ra trong nhận thức của con người dưới dạng hệ thống các phạm trù và quy luật như một nấc thang của thế giới. Vì vậy, triết học được coi là mặt ý thức của sự hình thành và phát triển thế giới quan.
Thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
Trong thế giới quan luôn tồn tại 02 hình thức, một là duy vật và hai là thế giới quan duy tâm. Tuy nhiên, cả hai hình thức đều có những tính năng ẩn và góc nhìn khác nhau. Bây giờ, chúng ta hãy xem xét kỹ hơn:
Thế nào là một thế giới quan duy tâm?
Thế giới quan duy tâm cho rằng bản chất của thế giới là tinh thần. Nó là nhân tố chủ yếu và quyết định trong thế giới vật chất và con người. Trong thế giới quan duy tâm có cả thế giới quan duy tâm khách quan và thế giới quan duy tâm chủ quan. Hai hình thức của khái niệm tâm linh là khác nhau. Quan điểm chủ quan cho rằng tinh thần là ý chí, tình cảm và tư tưởng, còn quan điểm khách quan cho rằng tinh thần là một ý niệm, một khái niệm tuyệt đối.
Có thể nói, sự hình thành và phát triển của thế giới quan duy tâm thường gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của chủ nghĩa duy tâm trong triết học. Về cơ bản, nó phủ nhận tính khách quan và quy luật khách quan của thế giới vật chất và con người. Đồng thời thừa nhận rằng ý thức, tư tưởng, quan niệm, khái niệm là tuyệt đối có trước, nó sẽ quyết định thế giới vật chất và thế giới loài người.
Kết luận, dưới con mắt của các nhà khoa học, thế giới quan duy tâm có phần đối lập với thế giới quan khoa học, về sau phần lớn phụ thuộc vào nhận thức của con người và những điều kiện lịch sử nhất định.
Thế giới quan duy vật là gì?
Đối lập với thế giới quan duy tâm, thế giới quan duy vật cho rằng bản chất của thế giới là vật chất. Vật chất có trước, nó quyết định ý thức, đồng thời nó cũng ghi nhận vai trò của con người trong cuộc sống hiện tại. Đồng thời, thế giới quan duy vật cũng khẳng định tính thống nhất của vật chất. Đó là, chắc chắn không phải do lực lượng siêu nhiên hay tinh thần con người tạo ra. Vì vậy, nó không tự biến mất mà tồn tại vĩnh viễn, vô tận.
Ngoài ra, thế giới quan duy vật còn cho rằng sự hình thành, phát triển và vận động của xã hội đều phụ thuộc vào các quy luật khách quan. Ý thức và tinh thần phản ánh hiện thực khách quan của bộ não con người Ý thức và tinh thần có nguồn gốc vật chất và do vật chất quyết định, nhưng cũng chứa đựng sức sáng tạo và sức sống.
So sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm
| Thế giới quan duy tâm | Thế giới quan duy vật | |
|---|---|---|
| Quan điểm | Ý thức có trước, vật chất có sau. Ý thức sản sinh ra giới tự nhiên. | Vật chất có trước, ý thức có sau. Vật chất quyết định ý thức. |
| Phương pháp luận | Phương pháp luận siêu hình: Xem xét sự vật, sự việc, hiện tượng một cách phiến diện, chỉ thấy chúng tồn tại một cách cô lập, không vận động, không phát triển. Áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật, sự việc, hiện tượng này lên một sự vật, sự việc, hiện tượng khác. | Phương pháp luận biện chứng: Xem xét sự vật, sự việc, hiện tượng trong sự ràng buộc lẫn nhau giữa chúng. Đồng thời trong sự vận động và phát triển không ngừng của sự vật, sự việc, hiện tượng. |
| Vai trò | Là điểm tựa về lý luận cho các lực lượng xã hội lỗi thời. Kìm hãm sự phát triển xã hội. | Đóng vai trò tích cực trong việc phát triển khoa học, nâng cao vai trò, vị thế của con người đối với giới tự nhiên cũng như sự tiến bộ của xã hội. |
Vai trò của thế giới quan trong cuộc sống
Cái nhìn đúng đắn về thế giới được coi là chiếc “la bàn” định hướng cho con người hoạt động theo định hướng phát triển của xã hội. Như vậy, chắc chắn rằng thế giới quan là trụ cột chính của nhân cách, đạo đức, hành vi và tư tưởng chính trị. Tuy nhiên, nó cũng có hai khía cạnh:
Thế giới quan hướng dẫn con người sửa chữa hoặc đôi khi nhận thức không đúng. Khi thế giới quan được khoa học hướng dẫn cụ thể thì con người mới biết được mối quan hệ cụ thể giữa mình và đối tượng của mình. Từ đó, có thể nhận thức một cách chính xác quy luật chuyển động của vật.
Khi con người nhận thức thế giới quan không chính xác thì sẽ không thể nhận thức đúng các mối quan hệ xã hội, cũng như không thể nhận thức đúng các quy luật của sự vật.
Vì vậy, một khi xác định được các quan hệ xã hội thì người ta hoàn toàn có thể xác định được mục tiêu, phương hướng và phương thức hoạt động chính xác nhất. Nói cách khác, thế giới quan sẽ là kim chỉ nam giúp cuộc sống phát triển một cách tốt nhất có thể.
Hy vọng qua bài viết bạn sẽ hiểu rõ hơn về thế giới quan là gì nhé.
Ngoài ra, thế giới quan giúp con người chiếm lĩnh hiện thực một cách sâu sắc nhất. Người hiểu đúng về ý nghĩa cuộc sống trong thế giới quan sẽ luôn có nghị lực, ý chí, quyết tâm để giúp bản thân và xã hội cùng tiến bộ. Ngược lại, nếu họ sống mà không có hiểu biết đúng đắn về thế giới quan, họ sẽ trở nên thụ động trong nhận thức, suy giảm ý chí,…
Trên đây là thông điệp về thế giới quan mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hi vọng với những thông tin này các bạn sẽ hiểu thêm những quan niệm tích cực trong cuộc sống, phục vụ cho việc học tập và nghiên cứu của mình hiệu quả hơn. Cảm ơn rât nhiều!
